Hỏi đáp quả la hán có tác dụng gì? – Thưa Bác sĩ cho tôi hỏi Quả la hán có tác dụng gì, nếu tôi uống nhiều có ảnh hưởng đến sức khỏe không và những ai thì không nên uống ạ? Cảm ơn bác sĩ (tôi: Thiên Hùng)
Trả lời câu hỏi bở Lương y Đinh Công Bảy như sau:
Quả la hán là loại quả có hình cầu, đường kính khoảng 5 – 7cm, khi tươi có màu xanh lục, khi khô chuyển sang màu nâu. Thịt quả mọng, chứa nhiều hạt. Thịt quả có chứa các chất đường hữu cơ như fructose, glucose.
Trong thịt quả la hán có chứa một nhóm glycosides loại tecpen, gọi chung là mogrosides, chiếm khoảng 1% phần thịt của quả. Mogrosides là chất tạo ra vị ngọt.
Cả quả khô lẫn quả tươi đều được dùng để chiết, và chế biến thành một chất bột có thể chứa ít nhất 80% mogrosides. Hỗn hợp mogrosides trong quả la hán cho vị ngọt cao hơn khoảng 300 lần so với vị ngọt của đường mía (tính theo trọng lượng). Như thế, bột chiết 80 % sẽ ngọt gấp 250 lần so với đường mía. Mogroside nguyên chất có thể ngọt gấp 400 lần so với đường mía.
Tác dụng của quả la hán
Tác dụng của Quả La Hán
Theo Đông y, thịt quả la hán có vị ngọt, tính mát, không độc. Tác dụng nhuận phế (làm mát phổi), hóa đàm (làm tan đàm), chỉ khát (làm hết khát nước), nhuận tràng. Thường được dùng để chữa ho phế nhiệt và ho do đàm hỏa (đàm vàng đặc, khó khạc), viêm hầu họng, viêm phế quản cấp, khản tiếng, cổ họng khô khát, đại tiện táo…
Ngoài ra, nó còn có khả năng làm tăng cường chức năng miễn dịch của cơ thể, giúp giảm lipid máu, chống oxy hóa, chống dị ứng, làm chất tạo vị ngọt có ích cho người bị đái tháo đường…Quả la hán dùng thích hợp cho những người bị nóng bứt rứt trong người, hơi thở nóng, ho đàm đặc, đàm vàng, khô vùng hầu họng.
Ngày uống 5 – 15g dạng thuốc sắc, hãm nước sôi hay hấp chín để uống (có trường hợp dùng tới 30g).
Để chữa táo bón, người ta thường phối hợp la hán với mật ong.
Món ăn chế biến với thịt quả la hán (50g) và thịt heo nạc (100g), rất có ích cho người đang hỗ trợ điều trị bệnh lao phổi.
Bình thường mỗi ngày nên dùng 1 – 2 trái là được.
Lưu ý, những người có tình trạng tỳ vị hư hàn, lạnh bụng, đi tiêu lỏng, những người ho do bị cảm lạnh thì không nên dùng quả la hán.
Chữa viêm họng: Lấy quả la hán thái hãm với nước sôi, uống thay nước trong ngày.
Chữa chứng viêm thanh quản (mất tiếng): La hán 1 quả, thái miếng sắc lấy nước uống 2-3 lần trong ngày hoặc uống dần mỗi lần một ít.
Chữa ho gà: La hán 1 quả, hồng khô 25g, sắc lấy nước uống; hoặc la hán 1 quả, phổi heo bóp hết bọt 40g, hầm nhừ, nêm gia vị ăn.
Chữa ho đờm vàng quánh: la hán 20g, tang bạch bì 12g, sắc lấy nước uống trong ngày.
Bổ phế (hỗ trợ trong trị lao): La hán 60g, thịt lợn nạc 100g, hai thứ thái lát cho hầm cùng, nêm gia vị đủ, ăn cùng cơm.
Chữa táo bón: Dùng la hán sắc lấy nước, pha thêm mật ong uống trong ngày.
Hỏi: Tôi được người quen biếu ít quả la hán, nói là uống nước quả này rất tốt (do tôi hay bị viêm họng, viêm phế quản). Có đúng là nước uống quả la hán tốt cho người hay viêm đường hô hấp không? – Vũ Xuân Thiều (Ý Yên, Nam Định).
Đáp: BS Hoàng Xuân Đại, nguyên chuyên viên Bộ Y tế: Đúng là trong Đông y, quả la hán được sử dụng để trị ho phế nhiệt và đàm hỏa nội kết, viêm hầu họng, đại tiện bí kết (trị đàm hỏa ho, ho gà, huyết táo)…
Cụ thể, quả la hán được sử dụng trong viêm long đường hô hấp trên như hầu họng, viêm amydal… thuộc thể nhiệt độc uẩn kết; trị viêm phế quản cấp hay mạn, thuộc thể nhiệt đàm úng phế hay chứng táo bón kinh niên thuộc thể tân khuy tràng táo tức thể dịch thiếu, ruột khô…
Liều sử dụng trung bình hằng ngày dưới dạng sắc, hãm hay hấp uống là từ 15 – 30g. Lưu ý nếu là ho do phế hàn có ngoại cảm thì không dùng độc vị mà cần phối hợp cùng các vị khác. Người tỳ vị hư hàn không dùng vì quả la hán tính mát thích hợp với chứng ho đàm hỏa.
Ngoài ra, quả la hán có chứa một số hợp chất có độ ngọt gấp hàng trăm lần đường mía, nhưng không phải là đường nên còn là thức ăn lý tưởng cho những bệnh nhân béo phì hay tiểu đường.
Nước la hán hạnh nhân: la hán 1 quả, hạnh nhân 10g. La hán nghiền, đập vụn, sắc cùng hạnh nhân lấy nước. Dùng cho các trường hợp viêm khí phế quản, cảm mạo ho có đờm nhiều.
Nước la hán mứt hồng: la hán 1 quả, mứt hồng 1 quả. Các vị thái lát, đập vụn, thêm nước nấu sắc ngày 1 lần. Dùng cho các trường hợp dị ứng, ho gà (ho dài ngày thành cơn).
Sirô bối mẫu quả la hán: xuyên bối mẫu 10g, la hán quả 1 trái. La hán nghiền vụn, thêm ít đường mật với lượng thích hợp, nấu sắc kỹ, chia 2 lần ăn trong ngày. Dùng cho các trường hợp lao phổi, viêm khí phế quản, viêm họng khô có nóng sốt, ho khan ít đờm.
Nước la hán quả: la hán 1 – 2 quả. Đập giập, thái vụn, pha hãm như pha trà hoặc nấu thành nước uống ngày 1 – 2 lần. Dùng cho các trường hợp viêm họng, mất tiếng, cảm nắng, táo bón.
Canh la hán: quả la hán 50g, thịt lợn nạc 100g. Các vị thái lát, nấu kỹ với lượng nước làm canh, thêm ít muối, ăn với cơm trong ngày. Hỗ trợ điều trị lao.
Theo TS N.Quang
